ارزش دارویی، تقاضای بازار و سطح فراوری از مهمترین شاخصهای سنجش اقتصادی یک گیاه است. بر اساس گزارش سازمان خواربار جهانی، ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی که هم اکنون حدود صد میلیارد دلار در سال است در سال ٢٠٥٠ میلادی به رقم پنج تریلیون دلار خواهد رسید.
کشور ایران با داشتن شرایط اقلیمی و تنوع گیاهی به مراتب بهتر از اروپا، هم اکنون تنها ٦٠ تا ٩٠ میلیون دلاراز تجارت جهانی گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است که بخش عمده ای مربوط به صادرات زعفران است. علاوه بر زعفران، مهمترین گیاهان دارویی صادراتی ایران در سالهای اخیرزیره سبز، آویشن، بادرنجبویه، انیسون، بابونه، اسفرزه، بومادران، گل ختمی، زوفا، مریم گلی، کتیرا، آنغوزه، شیرین بیان، تلخ بیان، مورد، برگ کنار، سقز، علف گاوزبان، آنغوزه و گل ساعتی، باریجه، زدو، موسیر، مستکی، وشا، انچوچک، گز علفی، شکر تیغال، برگ کنار، حنا و انزروت بوده که به کشورهای آلمان، آمریکا، انگلستان، فرانسه، مجارستان، پاکستان، هند، چین، ترکیه، بحرین، کویت، قطر، کانادا، سوئیس، سوئد، لبنان، ایتالیا و امارات صادر شده است. علاوه بر آن، سالانه حدود ٢ میلیون دلار محصولات فرعی جنگلی و مرتعی به بازارهای جهانی از جمله آلمان، فرانسه و امارات متحده عربی صادر می شود. برخی از اقلام گیاهان دارویی که در سال ٢٠٠٤ میلادی به کشورهای دیگر صادر شده است به قرار زیر است:
زعفران تقاضای زیادی در بازارهای جهانی و بخصوص اسپانیا دارد. این محصول در سال ٢٠٠٤ با ارزش صادراتی٦٦ میلیون دلار و با سهم ٢٥ درصد از تجارت جهانی، مقام نخست صادرات را به خود اختصاص داد. عمده ترین کشورهای وارد کننده زعفران ایران عبارت بودند از: امارات متحده عربی با ٤٩ درصد از واردات، اسپانیا با حدود ٣٠ درصد، ایتالیا ٨/٤ درصد، فرانسه با ٥/٣ درصد، سوئد با ٣٩/٢ درصد، سوئیس با 14/2 درصد و 12 کشور دیگر با 17/8 درصد.
رازیانه یکی دیگر از اقلام صادراتی کشور است. این محصول با ارزش تجاری 138 هزار دلار که حدود6/0 درصد تجارت جهانی را شامل می شود در این سال، مقام 15 تجارت جهانی را کسب کرد. پاکستان با واردات حدود 70 درصد و امارات متحده عربی با 30 درصد، دو کشور عمده وارد کننده رازیانه ایران بودند.
گشنیز با ارزش 2 میلیون و 129 هزار دلار و با سهم 4/4 درصد از تجارت جهانی به کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی، قطر، اوکراین، ترکیه و بریتانیا صادر شد. زیره سبز ایران با ارزش صادراتی 343 هزار دلار و با سهم 11/0 درصد معاملات بین المللی در رتبه 36 تجارت جهانی این محصول قرار دارد. چین و انگلیس به ترتیب با رقم واردات 322 و 17 هزاردلار عمده ترین خریداران زیره ایران بودهاند.
صادرات آویشن ایران در سال 2004 میلادی در رتبه 24 تجارت جهانی این محصول و به میزان 187 هزاردلار بودکه بطور عمده به امارات متحده عربی صورت گرفت. ارزش صادرات آنغوزه تلخ ایران در سالهای 2001 تا 2004 میلادی بین 350 هزار تا 650 هزار دلار در نوسان بوده و عمده کشورهای واردکننده آن عبارت از امارات متحده عربی، کویت، قطر، اوکراین، رومانی، هند، آلمان و فرانسه بودند. در این سال رقم صادرات باریجه ایران حدود 350 هزار دلار بود که به کشورهای فرانسه، امارات متحده عربی، آلمان، و برخی دیگر ازکشورهای اروپایی صادر شد. رقم صادرات کتیرای مفتولی ایران حدود 300 هزار دلار و کتیرای خرمنی حدود 101 هزار دلار بود که به کشورهای فرانسه، امارات متحده عربی، آلمان، انگلستان، هند و برخی دیگر از کشورهای اروپایی صادر شد.
سقز با ارزش تجاری حدود 100000 دلار به کشورهای امارات متحده عربی، اتحادیه اروپا، عربستان، کویت، اردن، تونس، آمریک، بلغارستان و ترکیه صادر شد. شیرین بیان با ارزش تجاری حدود یک میلیون و 500 هزار دلار به کشورهای اتحادیه اروپا، امارات متحده عربی و هندوستان صادر شده است.
به طور کلی می توان گفت که عمد ه ترین خریداران گیاهان دارویی ایران، کشورهای اروپای غربی بهخصوص آلمان، انگلستان، فرانسه و اروپای شرقی و امریکا، هندوستان، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس می باشند. این در حالی است که بسیاری از مواد اولیه گیاهی مورد نیاز در صنعت تولید داروهای گیاهی کشور از خارج وارد می شود. واردات محصولات گیاهان دارویی کشور در سال 2004 با ارزش 12 هزار و 875 دلار بیشتر شامل گونههای سرخ ولیک، سرخارگل، گل مغربی، سریش، اسانس نعناع، صمغ عربی، بوده که از کشورهای هند، افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان وارد شده است.
ارزش کل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال 1386 به میزان 85 میلیون دلار رسید. بیشترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی مربوط به اسانسها است بهگونهای که 59 میلیون دلار در این سال به واردات اسانس اختصاص داشته است. البته بسیاری از اسانسهای وارداتی نیزسنتزی هستند. این اسانسها به طور عمده در صنایع آرایشی بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد.