بر اساس تعریف گمرک، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن چه شخصی حقیقی باشد چه شخصیتی حقوقی، می‌تواند با داشتن آن اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند. این تجارت از ثبت سفارش و ترخیص کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق العمل‌کاری در گمرک و صادرات کالاهای مجاز را در بر دارد.
بسیاری از افراد علاقمند به فعالیت های بازرگانی، برای دریافت کارت بازرگانی از طریق وزارت بازرگانی اقدام می‌کنند. اگر درک درستی از نحوه درست این کارت وجود نداشته باشد، با تمام مزیت‌هایش می تواند دردسرساز هم باشد.
در همین راستا چند ماه پیش که در خبرها خواندیم عده ای با اجاره دادن کارت های بازرگانی شان به قاچاق کالا در کشور دامن زده اند و یا عده ای از صادرکنندگان برای فرار از زیر بار برخی قوانین، با کارت بازرگانی دیگر افراد (که عمدتا هم روستایی بوده‌اند) اقدام به واردات کالا می‌کرده‌اند.
کاربردها
1 - ثبت سفارش و ترخیص کالا
2 - واردات از مناطق آزاد
3 - مبادرت به حق العمل کاری در گمرک
4 - صادرات کلیه کالاهای مجاز
شرایط صدور
الف) اشخاص حقیقی ایرانی
داشتن حد اقل 21 سال تمام.
برگ پایان خدمت نظام و یا برگ معافیت برای آقایان.
داشتن سه سال سابقه فعالیت های تجاری / تولیدی به تائید دونفر از دارندگان کارت بازرگانی و یا داشتن مدرک مجوز تولید صادره یکی از وزارتخانه متبوع.
داشتن محل کسب ( متناسب با رشته فعالیت ) اعم از ملکی/استیجاری.
داشتن دفاتر قانونی با ارائه اظهار نامه های ثبتی.
داشتن حساب جاری معتبر نزد یکی از بانک‌های عامل کشور.
ب) اشخاص حقیقی غیرایرانی
داشتن کلیه شرایط مقرر برای اشخاص ایرانی به استثنای برگ پایان خدمت نظام/معافیت.
داشتن پروانه کار و اقامت معتبر.
مدارک لازم برای اشخاص حقیقی
1 - در خواست صدور کارت بازرگانی
2 - کپی مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم)
3 - کپی کارت ملی
4 - تکمیل 1 برگ فرم عضویت اتاق (تایپ فارسی-لاتین)
5 - تعهدنامه عضویت در اتاق بازرگانی
6 - تکمیل 2 برگ فرم مشخصات بازرگانی (تایپ فارسی)
7 - اصل و کپی فرم بانک مبنی بر حسن اعتبار بانکی
8 - تکمیل فرم مشخصات فردی و اعلام معرفین و کپی کارت بازرگانی به انضمام نامه کتبی از معرفین مبنی بر تایید سابقه تجاری بیش از 3 سال (دارندگان مدارک دانشگاهی و هم‌چنین دارندگان مجوز تولید از یکی ازوزارت‌خانه‌های تولیدی نیاز به معرف ندارند.
9 - اصل و کپی فرم تعهدنامه دریافت کارت بازرگانی و تصدیق امضا متقاضی توسط دفاتر اسناد رسمی.
10 - دو برگ اصل اظهارنامه ثبت نام در دفاتر بازرگانی که به گواهی اداره ثبت شرکت‌ها رسیده باشد.
11 - اصل و کپی گواهی پلمپ دفاتر، از اداره ثبت شرکت‌ها.
12 - اصل و فتوکپی گواهی عدم سوء پیشینه.
13 - 5 قطعه عکس 4×3 .
14 - دو سری فتوکپی از کلیه صفحات شناسنامه متقاضی (حداقل سن 21 سال تمام) و رویت اصل آن.
15 - دو برگ فتوکپی کارت پایان خدمت و معافیت از خدمت سربازی برای آقایان و رویت اصل آن.
16 - دو سری فتوکپی از کلیه صفحات سند مالکیت شش دانگ یا ارائه اجاره‌نامه محضری محل کار. (در صورت عادی بودن اجاره نامه محل کار، ارائه دو سری فتوکپی از کلیه صفحات سند مادر با رویت اصل سند، چنانچه سند به صورت مشاع تنظیم شده علاوه بر رعایت موارد تعیین شده در این بند، ارائه رضایت نامه کتبی سایر مالکین از طرف متقاضی کارت الزامی است.
17 - اصل و فتوکپی فیش واریزی به حساب سازمان بازرگانی استان با ذکر نام شرکت.
18 - اصل فیش حق عضویت بسته به میزان سرمایه طبق فیش تقدیمی و فیش حق تمبر.
تذکر1. کارمندان تمام وقت دستگاه‌های دولتی نمی‌توانند کارت بازرگانی دریافت کنند.
تذکر2. در صورتی که متقاضی نتواند برای انجام امور مربوطه شخصا مراجعه نماید مراجه کننده ملزم به ارائه وکالتنامه رسمی و یا معرفی نامه از طرف متقاضی است.
تذکر3. هر شخص بیش از یک کارت بازرگانی اعم از حقوقی و یا حقیقی نمی‌تواند داشته باشد.
موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی
1 - شرکت تعاونی مرز نشینان
2 - ملوانان ایرانی شاغل در شناورهایی که در بین سواحل ایران و سایر کشورها در تردد هستند.
3 - پیله وران
4 - کارگران ایرانی شاغل در خارج از کشور در صورت داشتن کارنامه شغلی از وزارت کار.
5 - کالاهایی که صدور آنها به تشخیص گمرک برای فروش نیست.
ابطال کارت بازرگانی
مدت اعتبار این کارت حسب درخواست متقاضیان از یک تا پنج سال بوده که در صورت تائید توسط وزارت بازرگانی معتبر است.
الف) ابطال اختیاری/انصراف
اشخاص اعم ازحقیقی و حقوقی در صورت انصراف از داشتن کارت بازرگانی می‌توانند با ارائه مدارک ذیل به اتاق‌های بازرگانی و تعاون اداره کل مقررات صادرات و واردات یا سازمان‌های بازرگانی استان‌ها تقاضای ابطال کارت کنند.
ب) ابطال اجباری
در صورتی‌که بعد از صدور کارت بازرگانی مشخص شود که دارنده کارت فاقد یک یا چند شرط از شرایط دریافت کارت است و یا بعد از صدور فاقد شرط یا شرایط مذکور شده است، وزارت بازرگانی می‌تواند نسبت به ابطال کارت اقدام نموده و موضوع را به اطلاع اتاق بازرگانی و صنایع ایران یا اتاق تعاون حسب مورد می‌رساند.
در صورتی که این امر برای اتاق بازرگانی یا اتاق تعاون مشخص شود باید موضوع را جهت ابطال به وزارت بازرگانی منعکس نماید.
در ضمن افرادی که مرتکب قاچاق شوند طبق ماده 30 قانون امور گمرک ایران اگر دارای کارت بازرگانی باشند در صورت محکومیت علاوه بر مجازات‌های مربوط از عضویت اتاق بازرگانی شعب آن در شهرستان به صورت موقت یا دائم محکوم و کارت بازرگانی نیز باطل می‌شوند.
در صورتی که موضوع به دادگاه ارجاع شده باشد بنا به پیشنهاد گمرک و تشخیص کمیسیون مرکب از نمایندگان وزارت اقتصاد و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اداره کل گمرک ممکن است بصورت موقت یا دائم از عضویت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران محروم گردند . در هر حال این اقدام مانع از تعقیب مرتکب در مراجع قانونی نخواهد بود.