قانونگذار در فصل «حمایت از مصرف‌كنندگان» در قانون تجارت الکترونیکی، تکالیفی را مقرر کرده است كه بر اساس آنها، فروشندگان و ارائه‌دهندگان كالا و خدمات از طریق اینترنت، به ارائه هویت و مشخصات كامل خود موظف شده‌اند...
تکالیفی را مقرر کرده است كه بر اساس آنها، فروشندگان و ارائه‌دهندگان كالا و خدمات از طریق اینترنت، به ارائه هویت و مشخصات كامل خود موظف شده‌اند. در ماده 33 این قانون بیان شده است: «فروشندگان كالا و ارائه‌دهندگان خدمات باید اطلاعات مؤثر در تصمیم‌گیری مصرف‌كنندگان جهت خرید یا قبول شرایط را از زمان مناسبی قبل از عقد در اختیار مصرف‌كنندگان قرار دهند. حداقل اطلاعات لازم شامل موارد زیر است: مشخصات فنی و ویژگی‌های كاربری كالا و یا خدمات، هویت تامین‌كننده، نام تجاری كه تحت آن نام به فعالیت مشغول می‌باشند و نشانی وی و آدرس پست الكترونیكی، شماره تلفن یا هر روشی كه مشتری در صورت نیاز باید از آن طریق با فروشنده ارتباط برقرار كند.» سؤالی که مطرح می‌شود این است که اگر فروشگاه اینترنتی این اطلاعات را در اختیار مصرف‌کننده قرار ندهد، تکلیف قراردادی که به روش الکترونیکی منعقد شده است چه خواهد بود؟ ارائه نکردن اطلاعات فوق لزوما به قرارداد خللی وارد نمی‌کند، مگر اینکه از شرایطی که در قانون مدنی برای صحت قراردادها تعیین شده است، تخلف شود. اما حداقل نتیجه رعایت نکردن تکلیف فوق، پرداخت جریمه خواهد بود.
فروشندگان و ارائه‌دهندگان كاالا و خدمات از طریق اینترنت، موظف به ارائه هویت و مشــخصات كامل خود هستند.
امتیاز ویژه قراردادها
حق انصراف یک‌هفته‌ای
در هر معامله از راه دور که به وسیله اینترنت یا سایر وسایل الکترونیکی انجام می‌شود، مصرف‌كننده باید حداقل 7 روز كاری، وقت برای انصراف از قبول خود بدون تحمل جریمه یا ارائه دلیل داشته باشد که به آن «حق انصراف» می‌گویند. در صورت استفاده از این حق، تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌كننده، هزینه بازپس فرستادن كالا خواهد بود. شروع مهلت اعمال حق انصراف در صورت فروش كالا، از تاریخ تسلیم كالا به مصرف‌كننده و در صورت فروش خدمات، از روز انعقاد قرارداد خواهد بود. باید توجه کرد که در هر حال، آغاز اعمال حق انصراف مصرف‌كننده پس از ارائه اطلاعاتی خواهد بود كه تامین‌كننده طبق قانون تجارت الکترونیک موظف به ارائه آن است. بنابراین، اگر فروشنده الکترونیکی اطلاعاتی را که قبلا توضیح داده شد، ارائه نکرده باشد، زمان شروع اعمال حق انصراف از زمان ارائه این اطلاعات خواهد بود. به محض استفاده مصرف‌كننده از حق انصراف، تامین‌كننده مكلف است بدون مطالبه هیچ‌گونه وجهی، عین مبلغ دریافتی را در اسرع وقت به مصرف‌كننده برگرداند. حق انصراف مصرف‌كننده در مواردی كه شرایط خاصی بر نوع كالا و خدمات حاكم است اجرا نخواهد شد. قانون تعیین این موارد را به آیین‌نامه‌ای واگذار کرده است که هنوز به تصویب نرسیده است. این حق انصراف، یک امتیاز ویژه است که نظیر آن در سایر قراردادها وجود ندارد.
به محض استفاده مصرف‌كننده از حق انصراف، تامین‌كننده مكلف است عین مبلغ دریافتی را به مصرف‌كننده برگرداند.
اهمیت تشخیص هویت در قراردادها
شناسایی طرف قرارداد
در معاملات و خریدهایی كه اشخاص در زندگی روزمره انجام می‌دهند، چه بسا نیازی به ذكر مشخصات دقیق و هویت نباشد، اما در قراردادهای الکترونیک بر احراز هویت، به‌خصوص هویت فروشنده، تاکید بسیار می‌شود، چرا كه در قراردادهای الكترونیكی (ولو اینكه یك خرید معمولی باشد) حتما باید هویت طرفین معامله مشخص شود. دلیل اهمیت تشخیص هویت در قراردادهای الکترونیک چیست؟ یکی از دلایل اهمیت احراز هویت در قراردادهای الکترونیکی این است که در زندگی روزمره خود در معاملاتی كه انجام می‌دهیم، از این نظر با هویت همدیگر كاری نداریم كه عوض و معوض را در همان جا و همان زمان، رد و بدل می‌کنیم و مایجتاج خود را به دست می‌آوریم. به علاوه، هر یك از طرفین با شخص ملموس و حضور فیزیكی مواجه‌اند. حال اگر قرار باشد تحویل و پرداخت عوض و معوض با فاصله زمانی یا به وسیله اسناد تجاری همانند چك انجام پذیرد، فروشندگان و خریداران كالا و خدمات بدون تشخیص هویت همدیگر، آن را نمی‌پذیرند و به همین حالت، طرفین قرارداد الكترونیكی، به طور ملموس، عوض و معوض را بر روی اینترنت دریافت نمی‌كنند. به همین دلیل، تعیین هویت لازم است. علاوه بر این، در اینترنت همیشه و همه‌جا لازم نیست كه حتما هویتمان مشخص شود، بلكه با داشتن یك كارت اعتباری و یك كلمه عبور می‌توانیم معاملاتی انجام دهیم، بدون اینكه هویت واقعی‌مان برای طرف مشخص شود.
در اینترنت همیشــه و همه‌جا الزم نیست كه حتما هویتمان مشخص شود، بلكه با داشــتن یك كارت اعتباری و یك كلمه عبور می‌توانیم معاملاتی انجام دهیم.
زمان انعقاد قرارداد
قبول قرارداد در تجارت الکترونیکی
قرارداد زمانی منعقد می‌شود که پیشنهاد یا «ایجاب» از سوی طرف قرارداد قبول شود. اما قبول در قراردادهای الکترونیکی به چه ترتیب است؟ یكی از شیوه‌های اعلام قبولی، كلیك كردن روی دكمه «بله» یا «موافقم» یا عبارتی شبیه این است كه در واقع، با فشار دادن روی كلمه مذکور در صفحه كلید، مراتب اعلام اراده مخاطب آشكار می‌شود. حال سؤالی كه مطرح می‌شود، این است: آیا كلیك كردن روی دكمه مذكور قبول واقعا محسوب می‌شود؟ آیا دانلود كردن رضایت را نشان می‌دهد یا اینكه قبولی شكل و تشریفات ویژه‌ای می‌طلبد و این موارد قبول محسوب نمی‌شود؟ پاسخ این است كه جز در مورد عقود تشریفاتی، قبول هیچ شكل خاصی ندارد و می‌تواند به صورت‌هایی كه قبلا بیان کردیم، همچون مكالمه، نامه، تلگراف، یا كلیك كردن روی دكمه «موافقم» در وب‌سایت‌ها اعلام شود. معمولا وقتی وارد وب‌سایت یک فروشگاه اینترنتی می‌شویم، مشخصات کالای مورد نظر به همراه سایر اطلاعات در کنار کلیدی برای سفارش کالا وجود دارد. فروشگاه اینترنتی در این صفحه از ما برای انجام معامله دعوت کرده است. بنابراین، با فشار دادن کلید، قرارداد منعقد نشده است. اراده‌ای که برای انجام قرارداد ظاهر می‌شود «ایجاب» نام دارد و اگر در یک مدت متعارف با «قبول» همراه شود، به قرارداد منتهی می‌شود. اما صفحه مذکور به این دلیل که مخاطب خاصی ندارد، «ایجاب» نیست، بلکه دعوت مشتریان به «ایجاب» است.
فروشگاه اینترنتی در صفحات خود از ما برای انجام معامله دعوت کرده است و با فشــار دادن کلید، قرارداد منعقد نشده است.